200 της Καισαριανής - 1η Μαΐου 1944

Οι 200 της Καισαριανής - Έλληνες αγωνιστές που εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την 1η Μαΐου του 1944.

Εισαγωγή 

Από το Φλεβάρη του 1937 άρχισε η συγκέντρωση των κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών κατά της δικτατορίας του Μεταξά στο φρούριο της Ακροναυπλίας και στα ξερονήσια των Κυκλάδων. Μετά από την συνθηκολόγηση της Ελλάδας τον Απρίλη του 1941 έγινε και η τυπική παράδοση των 600 κρατουμένων της Ακροναυπλίας στους κατακτητές. Από αυτούς οι 200 στάλθηκαν στα στρατόπεδα Κατούνας, Βόνιτσας, Λαζαρέτο και Κέρκυρας. Άλλους 300 έστειλαν στο στρατόπεδο Λάρισας- Τρικάλων.Από το στρατόπεδο της Λάρισας 54 εκτελέστηκαν για αντίποινα στο Κούρνοβο στις 6 Ιουνίου του 1943. Με την συνθηκολόγηση των Ιταλών στις 8 Σεπτέμβρη 1943 οι Γερμανοί μετέφεραν τους Ακροναυπλιώτες της Λάρισας στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.

Πριν την εκτέλεση 

Μετά την επίθεση των ανταρτών κατά του στρατηγού Κρεντς στους Μολάους, η εφημερίδα Καθημερινή στις 30.4.1944 δημοσίευσε την παρακάτω ανακοίνωση: Την 27ην Απριλίου 1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιάς εξ ενέδρας επιθέσεως εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν Στρατηγόν καί τρείς συνοδούς του. Πολλοί Γερμανοί στρατιώται ετραυματίστησαν. Ως αντίποινα διατάχτηκε: 1. Ο τυφεκισμός 200 Κομμουνιστών την 1.5.1944. 2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατέυματα επί της οδού Μολάοι προς Σπαρτην έξωθεν των χωρίων.

Υπό την εντύπωσιν κακουργήματος τούτου Έλληνες εθελονταί εφόνευσαν αυτοβούλος 100 άλλους κομμουνιστάς.

Ο Στρατιωτικος Διοικητής Ελλάδος".

Η εκτέλεση 

Το πρωί 1η Μαΐου στο Χαϊδάρι, μετά το προσκλητήριο άρχισε η εκφώνηση του καταλόγου των μελλοθανάτων που συντάχτηκε σε ειδικό γραφείο της οδού Μέρλιν όπου συστεγάζονταν τα Ες-Ες με την Ειδική Ασφάλεια. Με τον αριθμό 71, εκφωνήθηκε το όνομα Ναπολέων Σουκατζίδης, ο οποίος επειδή γνώριζε τη γερμανική γλώσσα εκτελούσε χρέη διερμηνέα. Τότε επεμβαίνει ο διοικητής του στρατοπέδου Καρλ Φίσερ (Karl Fischer). - «Οχι εσύ! Οχι εσύ Ναπολέων! ».

Η απάντησή του θα μείνει σύμβολο αυτοθυσίας :

- «Δέχομαι, κύριε διοικητά, τη ζωή, με τον όρο πως δεν πρόκειται να την πάρω από άλλο κρατούμενο. Μόνο όταν η θέση μου μείνει κενή!».

Το ίδιο συμβαίνει και με τον στρατοπεδάρχη του Χαϊδαρίου Αντώνη Βαρθολομαίο. Τους φόρτωσαν και τους 200 σε έξι αυτοκίνητα και τους οδήγησαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Στη διαδρομή ως το Σκοπευτήριο οι μελλοθάνατοι πέταξαν μέσα από τα αυτοκίνητα σημειώματα με διευθύνσεις των δικών τους με κάποιο μήνυμα. Στο Σκοπευτήριο τους χώρισαν σε εικοσάδες. Στην τελευταία εικοσάδα έβαλαν τον Σουκατζίδη, για να μπορέσουν να τον χρησιμοποιήσουν ως διερμηνέα. Η πρώτη εικοσάδα πήρε θέση απέναντι από τις κάννες των όπλων. Ο επικεφαλής των Γερμανών γύρισε προς τον Σουκατζίδη:

- Ρώτησέ τους αν έχουν τίποτα να πουν.

Ο Σουκατζίδης μεταφράζει. Και τότε με μια φωνή οι μελλοθάνατοι απαντούν:

- Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η λευτεριά!

Τώρα είναι η σειρά της δεύτερης εικοσάδας, αλλά πριν πάρουν θέση απέναντι στο εκτελεστικό απόσπασμα οι κατακτητές τούς υποχρεώνουν να φορτώσουν τους νεκρούς στα αυτοκίνητα. Η ίδια σκηνή θα επαναληφθεί αρκετές φορές, ώσπου στο τέλος δεν είχε μείνει κανείς ζωντανός από τους 200. Μόνο την τελευταία εικοσάδα την μετέφεραν οι Γερμανοί. Ήταν λίγο μετά τις 10 το πρωί.

Τα πτώματα μεταφέρθηκαν στο Γ' νεκροταφείο. Η αναγνώριση των 200 έγινε όταν συμπληρώθηκε χρόνος για την εκταφή τους. Αναγνωρίστηκαν οι περισσότεροι.

Οι ποιητές 

Της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη :

Στην κορυφή της αρετής φτασμένοι/ το θάνατο νικήσανε .Καί τωρα/ με λουλούδια του Μάη στεφανωμένοι/ πάνω από χρόνοκαί φυλή καί Χώρα/ με την Ελλάδα μας μέσατους ακέραια ./ Χορό Ζαλόγγου σέρνουνε στην πλάση/ κι απλώνουνε στον άνθρωπο ταχέρια / στην κορυφή της αρετής ναφτάσει.

Του Φώτη Αγγουλέ :

Τόσοι σταυροί πού στήθηκαν ,τόσοι σταυροί πού θα στηθούνε/ Εμάς μονάχα με σταυρούς μπορούν να μας μετράνε/ Σταυροί παντού σταυροί..../ Ήμαστ" οί αδάκριτοι κι αγέλαστοι δεν κλαίμε καί γελούμε/ Τα σπίτια μας καπνίζουνε ,πεινούνε τα παιδία μας ,δε λυγούμε./ Ήρθαμε να χαράξουμε του πόνου μας τα σύνορα καί στήνουμε σημάδια καί περνούμε./ Σταυροί, παντού Σταυροί.

Πηγές

Έπεσαν γιά την Ζωή, Έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, ΑΘΗΝΑ 2001, τ.Α,σ.182-196

Β. Μπαρτζιώτα: «Κι άστραψε φως η Ακροναυπλία», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 197 – 199

Εθνική Αντίσταση 1941- 1944: «Γράμματα και μηνύματα εκτελεσμένων πατριωτών», Αθήνα 1974, σελ. 111, 141, 143, 167