Περί Ευθύνης Πολιτών

Ένας χρόνος έχει σχεδόν περάσει από την φράση του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης Θεόδωρου Πάγκαλου στην κοινοβουλευτική επιτροπή δημόσιας διοίκησης. "Η απάντηση σε όλους αυτούς που μας ρωτάνε, πού τα φάγατε τα λεφτά, είναι μία: Σας διορίζαμε για χρόνια, τα φάγαμε μαζί, ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος."
Έκτοτε, οι δημόσιες και μη συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από το κατά πόσο ευθύνεται ο πολίτης για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελληνική οικονομία.

Η παραδοχή του κ. Πάγκαλου, για την αυθαιρεσία και την ανομία η οποία συνέβαλε στην οξύτατη κρίση την οποία βιώνει η ελληνική κοινωνία, θα είχε αν μη τι άλλο, μια κάποια πολιτική σημασία εάν συνοδευόταν από παραίτηση της κυβέρνησης ή τουλάχιστον του ιδίου. Αντ' αυτού, δεν χάνεται η ευκαιρία  να εκφραστεί η ανάγκη μετατόπισης των ευθυνών πότε σε προηγούμενες κυβερνήσεις, πότε σε σκοτεινά κέντρα ντόπιων και ξένων συμφερόντων και πότε στους πολίτες, επιβεβαιώνοντας τη ρήση "συνέταιροι στα χρέη, υπάλληλοι στα κέρδη". Οι ίδιοι που έχτισαν τους κομματικούς τους στρατούς πάνω στο δικαίωμα για δουλειά διορίζοντας, οι ίδιοι που αναφωνούσαν "εσείς είστε το κράτος", έρχονται σήμερα να ισχυριστούν απευθυνόμενοι σε έναν λαό 11 εκατομμυρίων ότι "Τα φάγαμε όλοι μαζί".

Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα 1986 - 1989. Α' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 1989 - 1993. Β' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 1994 - 1999. Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2000 - 2006. Δ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2007 - 2013. Συνολικά από το 1986 μέχρι και σήμερα στην Ελλάδα εισέρρευσαν περισσότερα από 120 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σταθερές τιμές 2011). Τα ποσά αυτά αφορούν μόνο την εξωτερική χρηματοδότηση της χώρας, χρήματα δηλαδή που δόθηκαν στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε κάθε ελληνικό νοικοκυριό αντιστοιχούν περίπου 2.200 ευρώ κάθε χρόνο επί μια 25ετία. Που πήγαν αυτά τα χρήματα; "Όλοι μαζί τα φάγαμε!"

Τα 100 δισ. καθαρά κέρδη την τελευταία δεκαετία που ενθυλάκωσαν 300 οικογένειες από το Χρηματιστήριο... "όλοι μαζί τα φάγαμε".

Τα 500 δισ. που διακινούνται ετησίως στις οφ σορ... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα ομόλογα... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα κτηματολόγια... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα φέσια της Ολυμπιάδας... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα «μαύρα» της «Ζήμενς»... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα μυστικά κονδύλια και τις χορηγίες του υπουργείου Εξωτερικών προς τους εκλεκτούς των ΜΚΟ... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα κλεμμένα από τους «συντρόφους που πλουτίσανε»..."όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Τα λύτρα υπέρ εργολάβων στις εθνικές και λοιπές οδούς... "όλοι μαζί τα φάγαμε"!

Η κρίση βέβαια δεν έχει μόνο οικονομικό χαρακτήρα, είναι κρίση θεσμική και βαθιά συστημική. Σε αυτό το επίπεδο πρέπει να περιστραφεί η συζήτηση περί της ευθύνης των πολιτών στο δημοκρατικό μας πολίτευμα. 

Στη χώρα μας τρείς δεκαετίες μετά το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, ολοένα και πιο συχνά γίνεται λόγος από τους ίδιους τους πολίτες για την απαξίωση του ρόλου τους, με αιχμή του δόρατος την άποψη ότι ο απλός πολίτης δεν έχει τη δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης στα συμβαίνοντα. Το γενικό κλίμα χαρακτηριζόταν από μια απαξιωτική εκατέρωθεν (πολιτών και πολιτικών) συμπεριφορά που αναπότρεπτα θα μας οδηγούσε σύντομα ενώπιων των ευθυνών μας. Τα παγκόσμια οικονομικά δρώμενα που σαρώνουν θεσμούς και κατακτήσεις δεκαετιών, είναι απλά η επιβεβαίωση αυτής της απαξίωσης της πολιτικής ζωής και της αδιαφορίας των πολιτών για τα πολιτικά πράγματα. Τα αίτια και οι πηγές αυτής της αδιαφορίας μπορούν να αναζητηθούν σε πολλά επίπεδα. 

Τα ερωτήματα σχετικά με το ποιός νομοθετεί, ποιά συμμετοχή έχει ο πολίτης στη λήψη αποφάσεων, ποιός κρίνει την ορθότητα των θεσπισθέντων και πώς περιφρουρείται η νομιμότητα, θέτουν το περίγραμμα της σκέψης του σύγχρονου Έλληνα δεκαετίες τώρα. Επιπλέον, ο τρόπος ανάδειξης των πολιτικών προσώπων επιτρέπει την διαιώνιση των κακώς κειμένων. 

Οποιαδήποτε λοιπόν προσπάθεια για την βελτίωση της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπιστεί με επιτυχία σε δύο βασικούς άξονες: ο τρόπος ανάδειξης των προσώπων που θα κληθούν να ασκήσουν την πολιτική από τη μια και η ουσιαστική συμμετοχή του πολίτη στη λήψη αποφάσεων από την άλλη. 

Δεν είναι τυχαίο κύριε Πάγκαλε το παρακάτω: Όταν ρωτήθηκε ο Σωκράτης ποιά πόλη διοικείται κακώς, απάντησε: «εκείνη στην οποία οι άρχοντες εγκαθίστανται από φατρίες».